جوشکاری ورق گالوانیزه: نکات مهم برای جلوگیری از مشکلات رایج

ورق گالوانیزه یکی از پرکاربردترین محصولات فولادی است که به دلیل مقاومت بالا در برابر زنگ‌زدگی و رطوبت، در صنایع مختلف مانند ساختمان‌سازی، خودروسازی، تهویه مطبوع و تجهیزات صنعتی استفاده می‌شود. زمانی که نیاز به اتصال این ورق‌ها داریم، فرآیند جوشکاری ورق گالوانیزه اهمیت زیادی پیدا می‌کند. اما برخلاف فولاد معمولی، جوش دادن ورق گالوانیزه نیازمند دقت، مهارت و رعایت اصول فنی خاصی است؛ زیرا پوشش روی (Zinc) در زمان حرارت‌دیدن می‌تواند بخار شود و باعث مشکلاتی مانند سوختگی سطح، ایجاد دود سمی و حتی ضعف در استحکام جوش شود. به همین دلیل انتخاب روش صحیح، ابزار مناسب و نوع الکترود یا دستگاه جوش در این فرآیند بسیار حیاتی است. در این مقاله قصد داریم به‌طور کامل درباره‌ی جوشکاری ورق گالوانیزه با اینورتر، جوشکاری ورق گالوانیزه با الکترود و همچنین نکات مربوط به جوشکاری ورق گالوانیزه نازک صحبت کنیم. اگر در حوزه ساخت سازه‌های فلزی یا پروژه‌های صنعتی فعالیت دارید، مطالعه این مطلب به شما کمک می‌کند تا جوش‌های تمیزتر، مقاوم‌تر و ایمن‌تری ایجاد کنید.

بیش‌تربخوانید: تفاوت ورق گالوانیزه و ورق روغنی

اصول و نکات مهم در جوشکاری ورق گالوانیزه

برای دستیابی به نتیجه مطلوب در جوشکاری ورق گالوانیزه، رعایت چند نکته اساسی الزامی است. این اصول شامل تنظیم حرارت مناسب، تهویه کافی و آماده‌سازی صحیح سطح ورق می‌شود. اگر این موارد به درستی انجام شوند، می‌توان جوش‌هایی باکیفیت بالا، بدون ترک و بدون سوختگی پوشش روی به‌دست آورد.

آماده‌سازی سطح قبل از جوشکاری

پیش از شروع جوشکاری، لازم است ناحیه‌ای که قرار است جوش داده شود، از هرگونه چربی، آلودگی یا پوشش اضافی پاک گردد. وجود گرد و غبار یا چربی می‌تواند مانع چسبندگی فلز پایه و فلز پرکننده شود. در بسیاری از پروژه‌ها، برای جلوگیری از بخارات سمی، بخش کوچکی از پوشش روی در محل جوش با برس یا سنگ زدن برداشته می‌شود. این کار باعث می‌شود اتصال تمیزتر و بدون حفره شکل گیرد.

اگرچه حذف کامل پوشش روی باعث کاهش مقاومت در برابر خوردگی در محل جوش می‌شود، اما در صورت لزوم می‌توان بعد از اتمام جوشکاری، با اسپری‌های زینک ریکاوری (Zinc Spray) پوشش محافظ را مجدداً اعمال کرد. این موضوع به‌ویژه در سازه‌های در معرض رطوبت اهمیت زیادی دارد.

تنظیم حرارت و جریان جوشکاری

یکی از مهم‌ترین عوامل در کیفیت جوش ورق گالوانیزه، کنترل دمای قوس و شدت جریان الکتریکی است. در صورتی که حرارت بیش از حد باشد، پوشش روی به سرعت می‌سوزد و دود سفید رنگی آزاد می‌کند که علاوه بر سمی بودن، می‌تواند باعث تخلخل در فلز جوش شود. از این رو بهتر است از دستگاه‌های اینورتر با قابلیت تنظیم دقیق جریان استفاده شود تا دمای قوس به صورت یکنواخت حفظ گردد.

برای ورق‌های نازک، توصیه می‌شود جریان پایین‌تر و قوس کوتاه‌تری انتخاب شود تا ورق تاب برندارد. همچنین استفاده از تکنیک حرکت زیگزاگی و توقف‌های کوتاه بین هر مرحله، می‌تواند از داغ شدن بیش از حد محل جوش جلوگیری کند.

تهویه مناسب و نکات ایمنی

هنگام جوشکاری ورق گالوانیزه، گازهایی مانند اکسید روی تولید می‌شوند که استنشاق آن‌ها خطرناک است. بنابراین، انجام جوشکاری در محیطی با تهویه مناسب یا استفاده از سیستم مکنده دود الزامی است. همچنین استفاده از ماسک فیلتر‌دار مخصوص جوشکاری گالوانیزه، دستکش نسوز و لباس ایمنی، احتمال آسیب را به حداقل می‌رساند.

بی‌توجهی به این موارد می‌تواند منجر به مسمومیت ناشی از بخار روی (به نام Metal Fume Fever) شود که علائمی مانند تب، تهوع و سردرد دارد. رعایت اصول ایمنی علاوه بر حفظ سلامت فردی، باعث می‌شود جوشکاری در محیطی استاندارد و حرفه‌ای انجام شود.

بیش‌تربخوانید: استانداردهای ملی ورق های فولادی

جوشکاری ورق گالوانیزه با اینورتر؛ دقت و کنترل بیشتر

استفاده از دستگاه جوش اینورتر یکی از بهترین و مدرن‌ترین روش‌ها برای جوشکاری ورق‌های گالوانیزه است. این دستگاه‌ها با قابلیت تنظیم جریان و کنترل دقیق ولتاژ،اه‌های قدیمی ترانسفورماتوری، اینورترها قوس یکنواخت‌تری تولید می‌کنند و در نتیجه فلز جوش تمیزتر، براق‌تر و بدون حفره حاصل می‌شود.

جوشکاری ورق گالوانیزه با اینورتر نه تنها باعث صرفه‌جویی در کمک می‌کنند تا از سوختگی پوشش روی جلوگیری شده و کیفیت جوش افزایش یابد. برخلاف دستگ مصرف انرژی می‌شود، بلکه به دلیل قابلیت کنترل حرارت، برای ورق‌های نازک گالوانیزه نیز بسیار مناسب است. این ویژگی باعث می‌شود ورق‌ها دچار تاب خوردگی نشوند و لایه محافظ روی نیز تا حد زیادی حفظ گردد.

در پروژه‌های ساختمانی یا صنایع سبک، اینورترها گزینه‌ای ایده‌آل هستند، زیرا قابل حمل، کم‌صدا و مقرون‌به‌صرفه‌اند. در ادامه، نکات کلیدی برای استفاده صحیح از این دستگاه‌ها را بررسی می‌کنیم.

تنظیم جریان و ولتاژ مناسب در جوشکاری ورق گالوانیزه با اینورتر

اولین قدم در جوشکاری با اینورتر، تنظیم صحیح جریان (آمپر) متناسب با ضخامت ورق است. برای مثال، در جوشکاری ورق گالوانیزه نازک با ضخامت ۱ میلی‌متر، جریان حدود ۴۰ تا ۶۰ آمپر کفایت می‌کند. اما برای ورق‌های ضخیم‌تر، می‌توان جریان را تا ۹۰ یا ۱۰۰ آمپر افزایش داد.

ولتاژ قوس باید طوری تنظیم شود که شعله جوش نرم و کنترل‌شده باشد. ولتاژ بالا ممکن است باعث سوختگی پوشش روی و ایجاد دود زیاد شود. در مقابل، ولتاژ خیلی پایین اتصال را ناقص می‌کند و فلز پرکننده به‌درستی ذوب نمی‌شود. استفاده از دستگاه اینورتر با قابلیت نمایش دیجیتال جریان و ولتاژ به جوشکار کمک می‌کند تا مقدار دقیق را با توجه به نوع پروژه تنظیم کند.

همچنین توصیه می‌شود در شروع کار، با جریان پایین‌تر آزمایش انجام شود تا رفتار فلز مشخص شود، سپس به تدریج مقدار جریان بهینه انتخاب گردد. این روش از خطاهای احتمالی و ایجاد حفره جلوگیری می‌کند.

خطاهای رایج هنگام استفاده از اینورتر و نحوه رفع آن

یکی از اشتباهات رایج هنگام جوشکاری ورق گالوانیزه با اینورتر، استفاده از الکترود نامناسب یا بیش‌ازحد خشک است. الکترود خشک می‌تواند باعث پاشش زیاد و ایجاد سطح زبر شود. برای این نوع جوش، بهتر است از الکترودهایی مانند E6013 استفاده شود که قوس ملایم‌تری دارند و برای ورق‌های گالوانیزه بسیار مناسب‌اند.

مشکل دیگر، افزایش بیش‌ازحد حرارت قوس است که موجب تبخیر پوشش روی و ایجاد دود سفید می‌شود. برای رفع این مشکل، باید زاویه الکترود حدود ۴۵ درجه نسبت به سطح ورق باشد تا حرارت مستقیم به سطح برخورد نکند. همچنین جوشکاری را به صورت نقطه‌ای و با توقف‌های کوتاه انجام دهید تا ورق بیش از حد داغ نشود.

در نهایت، یکی دیگر از نکات مهم در استفاده از اینورتر، تمیز نگه داشتن کابل‌ها و اتصالات است. چون هرگونه قطعی در جریان می‌تواند باعث نوسان قوس و افت کیفیت جوش شود. با رعایت این موارد، جوش نهایی بدون سوختگی، با سطحی براق و مقاوم به خوردگی خواهد بود.

مزایای استفاده از اینورتر برای ورق‌های نازک

یکی از چالش‌های بزرگ در جوشکاری ورق گالوانیزه نازک، کنترل دماست. در دستگاه‌های جوش سنتی، دمای بالا به‌سرعت باعث تاب برداشتن ورق یا سوختن لایه روی می‌شود. اما اینورترها با تنظیم دقیق شدت جریان و ولتاژ، این مشکل را تا حد زیادی برطرف می‌کنند.

به‌ویژه در صنایع تولید کانال تهویه، لوازم خانگی و قطعات خودرو، ورق‌های نازک گالوانیزه به‌طور گسترده به کار می‌روند. جوشکاری این ورق‌ها با اینورتر، علاوه بر افزایش کیفیت اتصال، زمان انجام کار را کاهش می‌دهد. چون نیاز به آماده‌سازی زیاد ندارد و جوشکار می‌تواند سریع‌تر کار کند.

در نهایت، باید گفت جوشکاری ورق گالوانیزه با اینورتر به دلیل کنترل بالا، صرفه‌جویی در انرژی و ایجاد جوش‌های تمیز و مقاوم، یکی از بهترین روش‌ها برای کار با فولاد گالوانیزه در پروژه‌های صنعتی و ساختمانی است.

بیش‌تربخوانید: نگهداری ورق گالوانیزه

انواع روش‌های مناسب جوشکاری ورق گالوانیزه نازک

جوشکاری MIG (جوشکاری قوسی با گاز محافظ)

یکی از بهترین روش‌ها برای جوشکاری ورق گالوانیزه نازک، استفاده از جوشکاری MIG است. در این روش، از سیم جوش و گاز محافظی مانند آرگون یا دی‌اکسیدکربن برای جلوگیری از اکسید شدن فلز استفاده می‌شود.
جوشکاری MIG کنترل حرارت بهتری نسبت به جوش قوسی سنتی دارد و برای ورق‌های نازک (۰.۵ تا ۲ میلی‌متر) بسیار مناسب است. اگر از تنظیمات صحیح جریان و ولتاژ استفاده شود، می‌توان بدون از بین بردن پوشش روی، جوشی تمیز و یکنواخت به‌دست آورد.

برای افزایش کیفیت جوش در این روش، پیشنهاد می‌شود از سیم جوش با قطر کمتر از ۰.۸ میلی‌متر استفاده شود و جریان الکتریکی در پایین‌ترین حد ممکن تنظیم گردد. همچنین، پیش از شروع کار بهتر است محل جوش با برس سیمی یا سنگ، کمی از پوشش روی پاک شود تا بخارات روی کمتر تولید شوند.

جوشکاری TIG (جوشکاری آرگون)

جوشکاری TIG یکی از دقیق‌ترین روش‌ها برای کار روی ورق‌های نازک گالوانیزه است. در این روش از الکترود تنگستن و گاز آرگون به عنوان محافظ استفاده می‌شود که باعث ایجاد قوس یکنواخت و حرارت کنترل‌شده می‌گردد.
مزیت اصلی این روش در کنترل بسیار بالای دمای قوس و تمیزی محل جوش است؛ به همین دلیل معمولاً در صنایع ظریف‌تر مانند تجهیزات تهویه، لوازم آشپزخانه یا سازه‌های تزئینی از آن استفاده می‌شود.

البته این روش کمی زمان‌برتر از MIG است و نیاز به مهارت بیشتری دارد. همچنین چون حرارت نقطه‌ای ایجاد می‌کند، احتمال تاب برداشتن ورق کمتر است. برای ورق‌هایی با ضخامت کمتر از ۱ میلی‌متر، استفاده از TIG بهترین گزینه محسوب می‌شود.

جوشکاری مقاومتی (نقطه‌ای)

در کار با ورق‌های بسیار نازک، روش جوشکاری مقاومتی یا نقطه‌ای (Spot Welding) رایج‌ترین گزینه است. در این روش دو ورق بین دو الکترود مسی قرار می‌گیرند و با عبور جریان قوی در زمان بسیار کوتاه، نقطه جوش ایجاد می‌شود.
این روش بدون استفاده از سیم یا گاز انجام می‌شود و به دلیل سرعت بالا و تمیزی کار، در صنایع خودروسازی و تهویه مطبوع بسیار پرکاربرد است. از آنجا که حرارت تنها در نقطه کوچکی از ورق متمرکز می‌شود، پوشش گالوانیزه اطراف جوش تا حد زیادی حفظ می‌شود.

برای جلوگیری از پاشش فلز مذاب، فشار الکترودها باید به‌صورت دقیق تنظیم شود. همچنین برای حفظ کیفیت سطح، بهتر است بعد از جوشکاری، محل جوش با رنگ یا اسپری گالوانیزه مجدداً پوشش داده شود.

نکات مهم قبل از شروع جوشکاری ورق گالوانیزه نازک

تمیز کردن سطح و حذف پوشش اضافی روی

قبل از شروع جوشکاری ورق گالوانیزه نازک، باید سطح فلز از آلودگی‌ها، چربی‌ها و رنگ پاک شود. وجود هر نوع آلودگی یا روغن روی سطح می‌تواند باعث ایجاد تخلخل در جوش و کاهش استحکام آن شود.
همچنین پیشنهاد می‌شود در محل دقیق جوش، مقدار کمی از پوشش روی (zinc coating) با استفاده از سنگ یا برس سیمی برداشته شود. چون در زمان حرارت، روی به سرعت تبخیر شده و بخارات آن ممکن است باعث ضعف اتصال یا حتی خطرات تنفسی برای جوشکار شوند.

برای کارهای دقیق، بهتر است از ماسک مخصوص بخارات فلزات استفاده شود تا از استنشاق بخارات روی جلوگیری شود.

انتخاب جریان و ولتاژ مناسب

ورق‌های گالوانیزه معمولاً ضخامت کمی دارند، بنابراین در هنگام جوشکاری باید از جریان پایین و قوس کوتاه استفاده شود. در جوشکاری با اینورتر، انتخاب جریان دقیق اهمیت زیادی دارد؛ چرا که حرارت زیاد می‌تواند باعث سوختن پوشش روی یا حتی سوراخ شدن ورق شود.
بهتر است قبل از شروع کار اصلی، یک قطعه آزمایشی از همان ضخامت را جوش دهید تا پارامترهای مناسب تنظیم شوند. معمولاً برای ورق‌های بین ۰.۵ تا ۱.۵ میلی‌متر، جریان بین ۳۰ تا ۶۰ آمپر مناسب است.

همچنین در جوشکاری با الکترود دستی (SMAW) بهتر است از الکترودهای ظریف‌تر مثل E6013 با قطر ۲ یا ۲.۵ میلی‌متر استفاده شود تا کنترل بهتری روی حرارت داشته باشید.

تهویه مناسب و جلوگیری از استنشاق بخارات

یکی از مهم‌ترین نکات در جوشکاری ورق‌های گالوانیزه، تهویه محیط کار است. بخارات حاصل از تبخیر پوشش روی می‌تواند خطرناک باشد و باعث مشکلات تنفسی شود.
بنابراین، جوشکاری باید در فضای باز یا در محیطی با سیستم تهویه قوی انجام شود. اگر جوشکار در محیط بسته کار می‌کند، استفاده از ماسک‌های فیلتردار مخصوص بخارات فلزات الزامی است.

در کنار این موضوع، دمای قوس جوش باید تا حد ممکن پایین نگه داشته شود تا از ایجاد بخارات زیاد جلوگیری گردد. در کارگاه‌های حرفه‌ای معمولاً از فن‌های مکنده برای خارج کردن دود و بخارات فلز استفاده می‌شود.

جوشکاری ورق گالوانیزه با الکترود

ویژگی‌های جوشکاری ورق گالوانیزه با الکترود دستی

جوشکاری ورق گالوانیزه با الکترود یکی از رایج‌ترین روش‌های سنتی و کاربردی در صنایع فلزی است. در این روش از قوس الکتریکی بین نوک الکترود و سطح فلز برای ذوب و اتصال استفاده می‌شود.
این روش نسبت به جوشکاری با گاز، تجهیزات ساده‌تری دارد و برای محیط‌های صنعتی و کارگاهی گزینه‌ی مناسبی است. اما چون در حین کار حرارت زیادی تولید می‌شود، احتمال از بین رفتن پوشش روی (zinc coating) بیشتر است. به همین دلیل، رعایت دمای مناسب و انتخاب الکترود صحیح اهمیت زیادی دارد.

در ورق‌های نازک‌تر (زیر ۱.۵ میلی‌متر)، کنترل قوس و جریان بسیار مهم است، زیرا اگر جریان زیاد باشد، ممکن است فلز سوراخ شود یا دچار تغییر رنگ گردد.

انتخاب الکترود مناسب برای جوشکاری ورق گالوانیزه

انتخاب نوع الکترود یکی از کلیدی‌ترین مراحل در این روش است. بهترین گزینه‌ها برای جوشکاری ورق گالوانیزه با الکترود عبارتند از:

• الکترود E6013: برای ورق‌های نازک و اتصالات ظریف بسیار مناسب است. این نوع الکترود قوس نرم، پاشش کم و سرباره روانی دارد.

• الکترود E7018: زمانی که به استحکام بالا و نفوذ زیاد نیاز دارید، این نوع الکترود انتخاب خوبی است.

• الکترودهای مخصوص گالوانیزه (Zn-coated): برخی برندها الکترودهایی تولید می‌کنند که پوشش مخصوص ضد بخار روی دارند و از ایجاد دود و بخارات مضر جلوگیری می‌کنند.

در هر صورت، قبل از جوش، بهتر است محل اتصال کمی از پوشش روی پاک شود تا بخارات آن کمتر شود و جوش تمیزتری حاصل گردد.

نکات مهم برای جلوگیری از مشکلات در جوشکاری با الکترود

در هنگام جوشکاری ورق گالوانیزه نازک با الکترود، ممکن است مشکلاتی مانند پاشش زیاد، تخلخل، یا تغییر رنگ سطح ایجاد شود. برای جلوگیری از این موارد به نکات زیر توجه کنید:

• از جریان پایین (حدود ۴۰ تا ۶۰ آمپر) استفاده کنید.

• قوس را کوتاه نگه دارید تا حرارت در ناحیه کوچک‌تری متمرکز شود.

• از ماسک تنفسی مخصوص بخارات فلزات استفاده کنید، چون بخارات روی سمی هستند.

• بعد از جوش، سطح را با اسپری روی یا رنگ ضدزنگ پوشش دهید تا مقاومت آن در برابر زنگ‌زدگی بازگردد.

در نهایت، اگرچه جوشکاری دستی با الکترود دقت و سرعت پایین‌تری نسبت به MIG یا TIG دارد، اما به‌دلیل در دسترس بودن تجهیزات و قیمت مناسب، همچنان یکی از روش‌های محبوب در صنایع فولادی و ساختمانی محسوب می‌شود.

سوالات متداول

آیا می‌توان ورق گالوانیزه نازک را بدون پاک کردن پوشش روی جوش داد؟

به‌طور کلی بهتر است قبل از جوشکاری، کمی از پوشش روی در محل اتصال پاک شود. در غیر این صورت، بخار روی تولید شده می‌تواند باعث تخلخل در جوش و ضعف اتصال شود. برای ایمنی، استفاده از ماسک فیلتردار توصیه می‌شود.

کدام روش برای ورق گالوانیزه نازک بهتر است: MIG، TIG یا جوشکاری با الکترود؟

• TIG: دقیق‌ترین و مناسب برای ورق‌های خیلی نازک (<۱.۵ میلی‌متر).

• MIG: سریع، کنترل حرارت خوب، برای ورق‌های نازک و متوسط مناسب است.

• الکترود دستی (SMAW): ساده و در دسترس، مناسب برای پروژه‌های کارگاهی یا صنعتی با دقت متوسط.

چگونه می‌توان از سوختگی پوشش روی جلوگیری کرد؟

• استفاده از جریان و ولتاژ پایین

• کوتاه نگه داشتن طول قوس

• مکث کوتاه بین هر نقطه جوش برای خنک شدن فلز

• پوشش‌دهی دوباره محل جوش با اسپری گالوانیزه یا رنگ ضدزنگ

آیا بخارات روی خطرناک هستند؟

بله، بخارات روی می‌توانند باعث Metal Fume Fever شوند که علائمی مانند سردرد، تهوع و تب دارد. حتما از تهویه مناسب و ماسک فیلتردار استفاده کنید.

آیا می‌توان ورق‌های گالوانیزه نازک را به پروفیل‌های ضخیم وصل کرد؟

بله، اما باید قبل از جوشکاری حرارت را کنترل کنید و جریان پایین‌تری نسبت به ضخامت پروفیل انتخاب کنید تا ورق نازک سوراخ نشود و پوشش روی از بین نرود.

نتیجه‌گیری

جوشکاری ورق گالوانیزه، به‌ویژه ورق‌های نازک، نیازمند دقت، مهارت و رعایت اصول ایمنی است. این ورق‌ها به دلیل وجود پوشش روی حساس هستند و حرارت زیاد می‌تواند باعث سوختگی، تخلخل و از بین رفتن پوشش شود. انتخاب روش مناسب جوشکاری — چه با اینورتر، MIG، TIG یا الکترود دستی — و رعایت نکات فنی، کلید رسیدن به جوش مقاوم و تمیز است.رعایت این اصول باعث می‌شود جوشکاری ورق گالوانیزه نازک نه تنها ایمن و سالم باشد، بلکه کیفیت و دوام طولانی‌مدت محصول نیز تضمین شود. تجربه کاربران نشان داده که استفاده از تجهیزات مدرن و رعایت اصول فنی، مهم‌ترین عامل موفقیت در این حوزه است.